Programma 1. Welzijn en zorg

We hebben € 2,3 miljoen aan lagere kosten en € 1,4 miljoen aan lagere inkomsten. Per saldo geeft dit een voordeel van € 0,9 miljoen. Dit voordeel komt door:
- Terugdringen dak- en thuisloosheid: lagere uitgaven € 933.000. Dit voordeel is een combinatie van resterend budget uit de septembercirculaire 2020 en de meicirculaire 2022. In de meicirculaire hebben we € 520.000 gekregen voor een structurele, meerjarige aanpak. Deze middelen zijn bedoeld voor het voorkomen van dakloosheid, de om- en afbouw van maatschappelijke opvang en het realiseren van woonplekken met passende ondersteuning voor (dreigend) dakloze jongeren en volwassenen. De uitvoering van het project heeft in 2022 grotendeels stilgelegen door een tekort aan personele capaciteit als gevolg van krapte op de arbeidsmarkt. We willen de resterende middelen graag in een nieuwe reserve storten. Dat hebben we opgenomen in het hoofdstuk Resultaatbestemming verderop in de boekwerk. In 2023 maken we een meerjarenplan voor de besteding van de middelen. De uitgaven willen we dan gefaseerd uit de reserve betalen.
- Opvang vluchtelingen:
o Lagere uitgaven van € 0,6 miljoen. We hebben minder leefgelden uitgekeerd door het later realiseren van extra opvangplekken in de woonunits. En het feit dat een aantal Oekraïense ontheemden werk heeft gevonden en in hun eigen onderhoud is gaan voorzien. Daarnaast hadden we de kosten voor de opvang hoger ingeschat dan ze in werkelijkheid werden. Omdat we met het oude belastingkantoor tegen relatief lage kostprijs huisvesting aanbieden, houden we geld over van de dagvergoeding.
o Lagere inkomsten van € 1,3 miljoen. De begroting was gebaseerd op een verwacht verloop van het aantal ontheemden in onze gemeentelijke opvang. We ontvangen vanuit het rijk en het COA een vergoeding per dag per beschikbaar gesteld bed. Er is sprake van twee bepalende afwijkingen ten opzichte van onze ramingen. Ten eerste verlaagde het rijk met ingang van 15 oktober 2022 de dagvergoeding van € 100 per dag naar € 83. Daarnaast hielden we rekening met 150 extra opvangplekken in woonunits op 1 oktober 2022. Deze plekken werden in de tweede helft van december gerealiseerd. Door deze gebeurtenissen zijn onze inkomsten afgerond € 1,3 miljoen lager dan begroot.
o Per saldo hebben we in 2022 een bedrag van € 5,9 miljoen gestort in de reserve vluchtelingen, zijnde het positieve verschil tussen werkelijke opbrengsten en kosten. Dit is circa € 1 miljoen minder dan begroot.
- Voor Maatschappelijke Opvang zijn de kosten € 441.000 lager uitgevallen dan begroot. Dat komt vooral doordat we nog geld over hebben van het budget voor de compensatie van meerkosten COVID-19 die we voor 2021 ontvangen hebben. Het gaat om een bedrag van € 459.000. In het hoofdstuk Resultaatbestemming verderop in dit boekwerk stellen we voor dit bedrag over te hevelen naar 2023. Het gaat namelijk om regionale middelen. Verder weten we niet of het budget voor meerkosten corona 2022 voldoende is om alle meerkosten van zorgaanbieders in 2022 te kunnen vergoeden. De aanvragen van zorgaanbieders hiervoor worden in de eerste helft van 2023 beoordeeld. Op basis van voorlopige declaraties van zorgaanbieders Wmo en beschermd wonen is al duidelijk dat het budget voor meerkosten bij de Wmo waarschijnlijk niet toereikend is. Daarnaast hebben we bij maatschappelijke opvang te maken met tekorten op de begroting.

De begrote uitgaven waren afgerond € 36,8 miljoen, de gerealiseerde uitgaven afgerond € 33,4 miljoen. Dit betekent een voordeel van afgerond € 3,4 miljoen. Dit voordeel is op hoofdlijnen als volgt te verklaren:
- Onze regionale inleg bij het RIOZ is € 970.000 lager uitgevallen, waarvan afgerond € 535.000 door vervallen (maatwerk)verplichtingen over voorgaande jaren. Het voordeel van afgerond € 435.000 over 2022 heeft vooral te maken met lagere uitgaven aan JeugdzorgPlus en crisishulp en hogere inkomsten voor Veilig Thuis.
- De regionale uitvoeringskosten zijn afgerond € 100.000 lager uitgevallen.
- Er is nog € 587.000 over van onze inleg voor het meerjarige regionale transformatieproject jeugd. Het project loopt naar verwachting nog door tot en met 2024.
- Het resterende voordeel van € 1,8 miljoen heeft betrekking op ZIN en PGB’s. We zijn in 2022 overgegaan van regionale lumpsumfinanciering naar een systematiek van pxq. Een begroting maken was daardoor lastig. We hebben in 2022 voor het eerst gedetailleerd inzicht gekregen in de inzet van de verschillende producten. In 2023 passen we de begroting daarop aan, zodat we op basis daarvan onze monitoring kunnen doorontwikkelen.
Door deze voordelen hebben we in 2022 de tijdelijke extra rijksmiddelen van € 2,8 miljoen voor het afdekken van tekorten niet nodig gehad.

De lasten aan individuele begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en maatwerk zijn € 366.000 hoger uitgevallen dan we begroot hadden. Dit is een combinatie van hogere kosten voor individuele begeleiding van € 445.000 en lagere kosten aan dagbesteding en kortdurend verblijf (€ 18.000) en aan PGB’s (€ 85.000)
De overschrijding op individuele begeleiding wordt onder andere veroorzaakt door de ambulantisering in de GGZ en het rijksbeleid om meer inwoners met een psychische kwetsbaarheid thuis te laten wonen. Mogelijk dat de toekomstige doordecentralisatie van beschermd wonen al een verdere toename van complexe vragen in de wijk geeft. We zien meer aanvragen voor begeleiding in vergelijking met vorig jaar. Meer inwoners maken gebruik van ondersteuning doordat mensen langer thuis blijven wonen.
De lagere kosten aan PGB’s hebben mogelijk te maken met een verplaatsing naar ZIN.

De uitgaven voor Beschermd Wonen zijn afgerond € 4,2 miljoen lager uitgevallen dan we begroot hadden. Dit is onder te verdelen in afgerond € 4,1 miljoen lagere uitgaven op de regionale begroting en € 119.000 lagere uitgaven op de lokale investeringsagenda voor beschermd wonen.
Het verschil op de regionale begroting is een combinatie van lagere ZIN-uitgaven (inclusief PGB’s en maatwerk) van € 2,1 miljoen en lagere uitgaven aan nieuwe ontwikkelingen van € 2 miljoen. De lagere ZIN-uitgaven zijn onder andere te verklaren doordat niet alle plekken voor beschermd wonen het hele jaar volledig benut worden. Dat komt onder andere door uitstroom naar de Wlz en doordat er niet altijd een match is tussen vraag en aanbod. Daarnaast zijn de uitgaven aan maatwerk lager uitgevallen. Dat heeft te maken met het feit dat we onze inwoners bijna niet meer buiten de regio kunnen plaatsen omdat die locaties ook vol zitten. Dat geldt vooral voor de groep structurele overlastgevers en verslaafden.
De lagere uitgaven aan nieuwe ontwikkelingen hebben onder andere te maken met de opvang voor verslaafden in herstel. Deze is in ontwikkeling en staat op de begroting, maar de zorgkosten gaan pas later komen. Verder zijn de kosten voor de time-out voorziening lager uitgevallen doordat een deel van de appartementen pas in de loop van het jaar opgeleverd is.
Het verschil van € 119.000 op de lokale investeringsagenda voor beschermd wonen heeft te maken met een tekort aan personele capaciteit om hier in 2022 uitvoering aan te geven.
Vanaf 2024 wordt de doordecentralisatie van Beschermd Wonen landelijk ingevoerd. In de Centrumregeling Wmo 2024 worden regionale financiële afspraken gemaakt over de reserve beschermd wonen en een investeringsfonds. Daarnaast staan in de centrumregeling afspraken over beschikbare structurele middelen om stijgende Wmo-kosten lokaal op te kunnen vangen.
In de meicirculaire 2023 krijgen we inzicht in het bijbehorende nieuwe verdeelmodel van de algemene uitkering. Op basis daarvan kunnen we doorrekenen welke bedragen vanuit de reserve beschermd wonen en vanuit de structurele middelen beschermd wonen naar verwachting beschikbaar worden gesteld aan de lokale gemeenten (inclusief Oss). Daarbij is de begroting voor het regionaal benodigde specialistische pakket aan voorzieningen leidend.

We hebben een voordeel van € 270.000. Dit voordeel bestaat uit een voordeel van € 171.000 doordat de COVID-19 compensatie die we hebben overgeheveld bij de jaarrekening 2021 maar beperkt is uitgegeven. Dit bedrag zou worden ingezet voor jongeren in het voortgezet onderwijs die na de lockdown niet meer naar school wilden én voor de aanpak van mentale problemen bij jongeren. De opgestarte projecten 2022 zijn gefinancierd door TBL, Samenwerkingsverband VO en PGB-constructie. Het budget van € 171.000 willen we beschikbaar houden voor nieuwe aanvragen 2023. We stellen voor om dit geld over te hevelen naar 2023.
Daarnaast hebben we voordeel van € 66.000 bij jeugdaccommodaties. Dit wordt met name veroorzaakt doordat de Scouting Ussen. De sloop van de scouting Ussen heeft in 2022 niet plaatsgevonden. De nieuwbouw loopt vertraging op. Het pand moet zo lang mogelijk blijven staan omdat er vanaf het moment van sloop binnen 1,5 jaar nieuwbouw van de school inclusief scouting gerealiseerd moet worden. Anders moet er een nieuwe vergunning procedure worden gestart. Daarom is er zo lang mogelijk gewacht met de sloop en hebben we niet het volledige budget voor sloop en tijdelijke huisvesting uitgegeven. In 2021 is € 95.000 overgeheveld. Dit is deels in 2022 uitgegeven. In het hoofdstuk Resultaatbestemming verderop in dit boekwerk stellen we daarom voor het restant van € 38.731 over te hevelen naar 2023.

We hebben een nadeel op de opbrengsten van afgerond € 417.000. Dit komt doordat we minder eigen bijdragen hebben ontvangen. Dat heeft te maken met lagere eigen bijdragen op het onderdeel beschermd wonen als gevolg van uitstroom naar de wet langdurige zorg (Wlz).

We hebben een voordeel van € 334.000 bij de individuele voorzieningen. Dit wordt veroorzaak door:
- lagere kosten regiovervoer: € 105.000. De verwachting was dat het vervoer na de zomer verder zou aantrekken tot het niveau van 2019. Hier zijn we ook vanuit gegaan bij de programmabegroting 2023. Deze aantrekking is lager uitgevallen dan verwacht. Er zijn minder ritten en daadwerkelijke kilometers gereden, daardoor hebben we nu een voordeel.
- Lagere kosten huishoudelijke hulp: € 117.000. Op basis van de ervaringen van 2021 en het begin van 2022, zijn we voor 2022 uitgegaan van een volumegroei van 0,6% per maand. Het resultaat over het afgelopen jaar laat nu een groei zien van nog maar 0,2% per maand. Dit is nog steeds een lichte groei maar we zien een duidelijke afvlakking. De aanzuigende werking ten gevolge van de invoering van het abonnementstarief die we in voorgaande jaren zagen is tot stilstand gekomen. Een lichte groei in verband met de vergrijzing is te verwachten, ook voor de komende jaren nog. De afvlakking van de inzet van de zorg zal ook beïnvloed zijn door de personele tekorten in de huishoudelijke verzorging. De verwachting is dat deze ook de komende jaren nog zullen aanhouden.
- Lagere kosten PGB’s huishoudelijke hulp: € 125.000. We zien dat er steeds minder gebruik wordt gemaakt van PGB binnen de Wmo. Dit geldt ook voor huishoudelijke verzorging. Ook hier zal meespelen dat er een beperkt aanbod aan personeel is, waardoor inwoners er niet in slagen om zelf een hulp te vinden.